Faryzeusz i celnik (Łk 18,9-14)

Kto się wywyższa będzie poniżony

Kończący całą przypowieść logion o poniżeniu pysznych i wywyższeniu pokornych pojawia się kilkakrotnie w Ewangeliach synoptycznych i znajduje się w różnych kontekstach (zob. Mt 23,12; Łk 14,11). Jezus wielokrotnie powtarza sentencję, iż są tacy ostatni którzy będą pierwszymi, i są tacy pierwsi którzy będą ostatnimi (Mk 10,31; Mt 19,30; 20,16; Łk 13,30). Obie te sentencje wyrażają tę samą prawdę: „Prawdziwie, Pan jest wzniosły i patrzy łaskawie na pokornego, pyszałka zaś dostrzega z daleka” (Ps 138,6). Jezus powtarzał tę prawdę wielokrotnie, przy różnych okazjach, ponieważ wyrażało ono istotę Jego Ewangelii. Zdanie kończące całą przypowieść o faryzeuszu i celniku mówi wszystko: „kto się wywyższa, będzie poniżony, a kto się uniża, będzie wywyższony” (Łk 18,14).

W królestwie Bożym pierwszeństwo ma miłość bliźniego, dlatego nie ma w nim miejsca na pychę i wywyższanie się kosztem drugiego człowieka. Kto tak czyni, wykazuje, że nie rozumie Ewangelii i jest daleki od królestwa Bożego. Wejść do niego mogą tylko ci, którzy z pokorą uznają całą prawdę o sobie, a więc też swą grzeszność i zupełną zależność od Boga.

Fundamentem postawy ucznia Chrystusa jest miłość względem Boga i bliźniego, oraz ufne oddanie się Bogu. Jezus nie usiłuje też wpoić w swych słuchaczy przekonania, że gorliwe przestrzeganie Prawa, umartwienia i inne praktyki religijne nie mają w oczach Bożych żadnego znaczenia. Ale koniecznym jest, by mieć świadomość, iż każdy przed Bogiem jest grzesznikiem i od każdego Bóg oczekuje nawrócenia, aby móc go doprowadzić do zbawienia. Ci, którzy uważają, że są doskonali, że nie ma w nich żadnej skazy duchowej, tkwią w błędzie, a ich zaślepienie własną doskonałością zamyka ich na zbawcze działanie Boga.

Celnik swą modlitwą pokazuje, że ufa Bogu i wie, że tylko On może okazać mu łaskawość i przebaczyć winy. Postanawia się nawrócić. Jezus stawia go za wzór do naśladowania nie dlatego, że jest on celnikiem, ale ponieważ dzięki uznaniu pełnej prawdy o sobie i dzięki swej pokorze staje się godny odejść usprawiedliwiony.