Pawłowa teologia modlitwy
Apostolstwo św. Pawła zaczęło się od modlitwy i zakończyło modlitwą, kiedy umierał śmiercią męczeńską.
Cel modlitwy: wieczność
Apostoł Paweł w 1 Tm 2,2 zachęca do modlitwy o pokój społeczny „abyśmy mogli prowadzić życie ciche i spokojne” w środowisku, które będzie sprzyjało rozszerzaniu się Ewangelii. Uderzające jest jednak to, że w ogromnej większości relacji z modlitw jakie odnajdujemy w pismach Apostoła, a przez które mamy wgląd w Pawłowe pojmowanie modlitwy, nie widzimy praktycznie żadnych próśb o rzeczy doczesne jak codzienny chleb, zdrowie lub uzdrowienie, poprawa sytuacji ekonomicznej. Jest to szczególnie widoczne w dwóch długich modlitwach w Liście do Efezjan (1,15-23 i 3,14-21).
To, które sprawy są dla Apostoła najważniejsze staje się widoczne, kiedy zachęca on Koryntian, aby „wpatrywali się nie w to, co widzialne, lecz w to, co niewidzialne. To bowiem, co widzialne, przemija, to zaś, co niewidzialne, trwa wiecznie” (2 Kor 4,18). Jest to sprawa najistotniejsza jako przedmiot modlitw. Gdy Apostoł w innych miejscach modli się w intencji chrześcijan, prosi wtedy o większą wiedzę o Bogu, duchowe oświecenie, lepsze rozumienie tego co oznacza trwać w Chrystusie oraz pewność dotyczącą „niezrównanie większej mocy” Boga (por. Ef 1,15-19). Jeszcze inna, też duchowa, kwestia została podkreślona w Ef 3, gdzie potęga Boża jest związana z umocnieniem chrześcijan, by „Chrystus zamieszkał przez wiarę w ich sercach” (3,17) oraz z pełną ich świadomością miłości Chrystusa, która przewyższa wszelką wiedzę. Ostatecznym zaś celem modlitwy jest spowodowanie, by wierni naśladowali Chrystusa „napełnieni całą pełnią Bożą” (Ef 3,19).
Ten nacisk na życie duchowe jest obecny we wszystkich pismach Apostoła. Oczywiście Paweł jako doświadczony misjonarz i pasterz nie jest nieświadomy znaczenia spraw praktycznych codziennego życia i posługi. Jednak w słowach – które przypominają słowa Jezusa – nakłania chrześcijan aby żyli i modlili się w taki sposób, który daje pierwszeństwo wartościom duchowym. „Bo ćwiczenie cielesne nie za wiele się przyda; pobożność zaś przydatna jest do wszystkiego, mając zapewnienie życia obecnego i tego, które ma nadejść” (1 Tm 4,8).
Modlitwa wstawiennicza, którą odnajdujemy w Liście do Efezjan kończy się doksologią (3,20-21) dobrze podsumowującą przekonanie Pawła o konieczności modlitwy: „Temu zaś, który mocą działającą w nas może uczynić nieskończenie więcej, niż prosimy czy rozumiemy, Jemu chwała w Kościele i w Chrystusie Jezusie po wszystkie pokolenia wieku wieków! Amen”.
[1] Zarys niniejszego przedłożenia w oparciu o W. B. Hunter, Modlitwa, w: Słownik teologii św. Pawła, red. G. H. Hawthorne, R. P. Martin, D. G. Reid, Prymasowska Seria Biblijna, Warszawa 2010, s. 496-506.
[2] F. F. Bruce, Epistle to the Galatians, The New International Greek Testament Commentary, Grand Rapids 1982, s. 199.
[3] J. G. Thompson, Prayer, w: New Bible Dictionaty, red. J. D. Douglas, Tyndale 1982, s. 960.
[4] Tak słusznie tłumaczy S. Stasiak, List do Rzymian, NKB NT VI, Częstochowa 2020, s. 411.
[5] „Któż może wydać wyrok potępienia? Czy Chrystus Jezus, który poniósł za nas śmierć, co więcej – zmartwychwstał, siedzi po prawicy Boga i przyczynia się za nami? (Rz 8,34).
[6] E. Käsemann, Commentary on Romans, London 1980, s. 241.
[7] J. A. Fitzmyer, Lettera ai Romani. Commentario critico-teologico, Casale Monferrato, 1999, s. 617.
[8] Chodzi o „świat” w znaczeniu wszystkiego co sprzeciwia się Bogu, tak jak ujmuje to św. Jan w 1 J 2,15-16: „Nie miłujcie świata ani tego, co jest na świecie! Wszystko bowiem co jest na świecie, a więc: pożądliwość ciała, pożądliwość oczu i pycha tego życia nie pochodzi od Ojca, lecz od świata”.
[9] G. P. Wiles, Paul’s Intercessory Prayers: The Significance of the Intercessory Prayer Passages in the Letters of St. Paul, Cambridge 1978, s. 124.
[10] S. Haręzga, Pierwszy i Drugi List do Tymoteusza. List Do Tytusa, NKB NT XIV, Częstochowa 2018, s. 200.
[11] „Poznanie” gr. gnōsis - nie chodzi tu o poznanie tylko intelektualne, ale „poznanie” w sensie osobistego spotkania (por. J. Flis, dz. cyt., s. 364).
[12] P. Beauchamp, Modlitwa, w: Słownik teologii biblijnej, rde, X. Leon-Dufour, Poznań 1994, s. 503.
