Natchnienie biblijne w myśli Kościoła

W tym duchu Św. Hieronim stwierdza, iż „Święte Pisma zostały napisane i wydane przez Ducha Świętego”[16]. Podobnie św. Augustyn († 430 r.) wskazuje, iż w księgach świętych znajduje się „to, co Duch Święty przez ludzi oznajmił (...). W podobny sposób Duch Święty, jako Mu się podobało, o jednych rzeczach mówił przez Izajasza, o innych przez Jeremiasza, a o coraz znów innych przez coraz to innych proroków. Albo też o tych samych rzeczach w coraz odmienny sposób przez różnych proroków, jak chciał, mówił. Wszystko zatem, co się znajduje u jednych i u drugich, chciał objawić jeden Duch Święty zarówno przez jednych, jako i przez drugich”[17].

Mówiąc o autorstwie Pisma Świętego biskup Hippony uczył, iż „jeden i ten sam Bóg jest stwórcą dóbr doczesnych oraz dóbr wiecznych, tak samo jest On autorem obydwóch Testamentów, ponieważ Nowy zapowiedziany jest w Starym, Stary zaś wypełniony w Nowym”. Stąd też koniecznym jest „czczenie Boga jako autora obu Testamentów”[18]. Podobnie Leon Wielki (†451) stwierdza, iż „Starego i Nowego Przymierza jeden jest Twórca”[19]. Św. Ambroży († 397), pisząc o więzi między Starym i Nowym Testamencie, pisał o jednym autorze wiedzy[20]. Św. Augustyn jednak, podobnie jak i inni ojcowie tego czasu, wskazywali na Boży dyktat w sensie literalnym: „Bóg dyktował Księgi biblijne”[21].

Po raz pierwszy koncepcję Boga jako autora tekstu literackiego przedstawił św. Grzegorz Wielki († 604). Ujmował on Boga-Ducha Świętego jako właściwego autora tekstu biblijnego i jako jego inspiratora, a człowiekowi przypisał w tym dziele funkcję pisarza. Słowo Boże przeznaczone do przekazania ludziom według niego, zostało podyktowane przez Ducha Świętego ludzkiemu pisarzowi: „Tego zaś, kto to napisał, poszukuje się całkiem zbytecznie, skoro przecież wyznaje się wiernie, iż autorem Księgi jest DUCH Święty”. A zatem ten to napisał, kto podyktował, co ma być napisane. Ten napisał, kto był inspiratorem również jego dzieła (…). Gdybyśmy po otrzymaniu listu od jakiegoś znamienitego męża czytali słowa, a chcieli badać, jakim piórem (list) jest napisany, byłoby zaiste rzeczą śmieszną wiedzieć, kto jest autorem listu i rozumieć jego znaczenie, a wnikać w to, jakim piórem słowa jego były napisane”. Owo ukazywanie Boga – jako autora, który natchnął i podyktował Słowo autorowi ludzkiemu, który spisał Słowo, pojawiać się będzie później w wypowiedziach wielu komentatorów[22].

Wyrażenie „Bóg autorem Pisma Świętego” pojawia się często w późniejszych oficjalnych oświadczeniach Kościoła. Sobór Florencki[23] w Dekrecie dla Jakobitów stwierdza, iż „jeden i ten sam Bóg jest autorem Starego i Nowego Testamentu bo święci obu Testamentów mówili pod natchnieniem tego samego Ducha Świętego”[24]. Formułę taką znajdujemy również w orzeczeniach soboru Trydenckiego (1546 r.), Watykańskiego I i II[25], oraz w wypowiedziach Leona XIII, Benedykta XV i Piusa XII.

Po raz pierwszy oficjalnie wyrażenie „Bóg jest autorem Pisma Świętego” zostało użyte w wyznaniu wiary dla biskupów, w tzw. Statuta Ecclesiae antiqua (450-500 r.): „Jest jeden ten sam autor i Bóg Nowego i Starego Testamentu, to jest Prawa, Proroków i Apostołów”[26].