Oczyszczenie Świątyni Jerozolimskiej

Zatem opis wg św. Jana – opis o wiele bogatszy, byłby przekazem bardziej teologicznym niż historycznym?

Są takie głosy. Jednak trzeba także pamiętać, iż są opinie komentatorów, którzy wskazują, iż właściwą kolejność wydarzeń przedstawia Ewangelia wg św. Jana. Wskazują oni, iż w przekazie Ewangelii wg św. Marka, Mateusza i Łukasza jest tylko jedna podróż Jezusa do Jerozolimy. Stąd też trzej pierwsi ewangeliści umieścili scenę oczyszczenia świątyni pod koniec działalności Jezusa.

Św. Jan wskazuje, iż wydarzenie oczyszczenia świątyni miało miejsce w 46 roku od rozpoczęcia budowy świątyni (J 2,20). Jeśli tak, to miałoby to miejsce w 27 lub w 28 roku[7]. Niektórzy badacze wskazują, iż w przekazie Czwartej Ewangelii Jezus wielokrotnie przybywa do Jerozolimy z okazji różnych świąt. Dlatego św. Jan umieścił przekaz oczyszczenia we właściwym czasie – czyli na początku działalności Mistrza z Nazaretu. Komentatorzy uznający historyczność przekazu o oczyszczeniu świątyni w Czwartej Ewangelii podkreślają, iż Jan był naocznym świadkiem opisywanych wydarzeń. Stąd też jego przekaz jest bardziej wiarogodny. Warto także zwrócić uwagę, iż w Ewangelii wg św. Jana, w czasie procesu Jezusa, powoływani świadkowie przytaczają bluźnierczą wypowiedź Jezusa pod adresem domu Bożego, jednak nie są w stanie przypomnieć dokładnego jej brzmienia, stąd też ich świadectwa są sprzeczne. Być może szczegół ten może wskazywać, iż między wydarzeniem oczyszczenia świątyni a procesem przed Sanhedrynem upłynęło sporo czasu. Stąd też wypowiedź i postawa Jezusa zatarły się w pamięci świadków.

Można także spotkać wskazania, iż opis oczyszczenia świątyni w Czwartej Ewangelii pierwotnie znajdował się w rozdziale dwunastym, czyli przed wydarzeniami pasyjnymi. W czasie jednak drugiej redakcji, która miałaby polegać na rozszerzeniu pisma o opis wskrzeszenia Łazarza (J 11,1-14), prolog (J 1,1-18), mowę eucharystyczną (J 6) oraz mowy Jezusa znajdujące się w J 15 – 17[8]. Być może rzeczywiście w pierwotnym układzie perykop Czwartej Ewangelii – prawdopodobnie już w redakcji pisemnej – opis oczyszczenia świątyni i dialog Jezusa z Żydami, ściśle wiązał się z opisem triumfalnego wjazdu Jezusa do Jerozolimy, jak to ma miejsce u synoptyków. Później zaś, w czasie kolejnej redakcji, dokonano ze względów teologicznych zmiany.

Warto także przypomnieć opis który znajduje się w przekazie Diodora z Tarsu, który przekazuje przedkanoniczną wersję Czwartej Ewangelii. Pisze on: „Przyszedł zaś Jezus do Jerozolimy. I znalazł tam sprzedających woły i owce i gołębie, a widząc siedzących bankierów, powyrzucał ich, a ich stoły powywracał. A do sprzedawców gołębi rzekł: «Zabierzcie je stąd. Z domu mojego Ojca nie róbcie targowiska». Uczniowie Jego przypomnieli sobie, że jest napisane: «Gorliwość o dom Twój pożre Mnie»”[9]. Znamiennym jest, iż w przedkanonicznej wersji, przekazanej przez Diodora nie ma mowy o świątyni. Można wręcz odnieść wrażenie, iż wydarzenie to dokonuje się na targowisku w pobliżu świątyni.